Ֆերիտին

Տզի խայթոցները տեղի են ունենում, երբ տիզը կպչում է ձեր մաշկին՝ արյունով սնվելու համար։ Դուք կարող է նույնիսկ չնկատել խայթոցը, եթե չտեսնեք, որ տիզը դեռ կպած է։ Չնայած խայթոցն ինքնին հաճախ անցավ է, այն կարող է վտանգավոր վարակներ փոխանցել։ Ի՞նչ են տիզները։ Տիզերը փոքրիկ, անթև մակաբույծներ են, որոնցից մի քանիսը կակաչի սերմի չափ են։ Հանդիպում են անտառապատ կամ խոտածածկ տարածքներում, դրանք կպչում են մարդկանց կամ կենդանիներին և սնվում ժամերով կամ օրերով։ Նրանք գլուխները խրում են մաշկի մեջ, և սնվելիս նրանց մարմինները այտուցվում են։ Ինչո՞ւ են տիզի խայթոցները վտանգավոր։ Չնայած տիզի յուրաքանչյուր խայթոց հիվանդության չի հանգեցնում, տիզները կարող են մանրէներ, վիրուսներ և բակտերիաներ փոխանցել ձեր արյան մեջ սնվելու ընթացքում։ Որո՞նք են տզերի միջոցով փոխանցվող հիվանդությունները: Տզերը կարող են տարածել մի շարք լուրջ հիվանդություններ, այդ թվում՝ •Լայմի հիվանդություն (ամենատարածվածը ԱՄՆ-ում) •Անապլազմոզ •Բաբեզիոզ •Էրլիխիոզ •Տզերի կաթված •Ալֆա-գալ համախտանիշ (կարմիր մսի նկատմամբ ալերգիա) •Տուլարեմիա •Պովասանի վիրուս •Տզերի միջոցով փոխանցվող էնցեֆալիտ և այլն:Որո՞նք են տզերի միջոցով փոխանցվող հիվանդության ախտանիշները։ Ընդհանուր նշաններն են՝ •Ջերմություն կամ տենդ •Մկանային ցավեր •Հոգնածություն •Գլխացավ •Ցան (կարմիր/մանուշակագույն բծեր) •Սրտխառնոց, փսխում •Լիմֆատիկ հանգույցների այտուցվածություն •Կարմիր մսի նկատմամբ ալերգիա Եթե եղել եք տզերի տարածված տարածքներում և ախտանիշներ եք նկատել, տեղեկացրեք ձեր բժշկին, նույնիսկ եթե տիզ չեք տեսել։ Ի՞նչ անել, եթե նկատեք, որ տիզը կծում է ձեզ։ 1.Մաքրեք տարածքը սպիրտով կամ օճառաջրով։ 2.Օգտագործեք բարակ ծայրով պինցետ՝ տիզը մաշկին մոտ բռնելու և նրբորեն քաշելու համար։ Խուսափեք մարմնին սեղմելուց։ 3.Լուսանկարեք կամ պահեք տիզը փակ տարայի մեջ՝ նույնականացման համար։ 4.Կրկին մանրակրկիտ լվացեք տարածքը։ 5.Կապ հաստատեք բժշկի հետ, հատկապես, եթե ախտանիշներ եք նկատում կամ վստահ չեք, թե որքան ժամանակ է տիզը կպած եղել։ Ե՞րբ պետք է դիմել բժշկական օգնության։ Կապվեք ձեր բժշկի հետ, եթե՝ •Տիզը ժամերով կպած է եղել կամ այտուցված է թվում •Ցան կամ գրիպանման ախտանիշներ եք ունենում •Խայթոցը դառնում է ցավոտ, այտուցված կամ բշտիկներով լի Ինչպե՞ս նվազեցնել տզի խայթոցների ռիսկը: •Խուսափեք բարձր խոտերից և անտառներից. Զբոսաշրջության ժամանակ մնացեք մաքրված արահետների կենտրոնով։ •Օգտագործեք տզի դեմ պայքարող միջոցներ: •Ծածկեք ձեր մաշկը. •Ստուգեք ինքներդ ձեզ տզերի առկայության համար. ուշադիր նայեք տարածված թաքստոցներին՝ ինչպիսիք են գլխամաշկը, թևատակերը և ծնկների ետևը։ Խնդրեք ինչ-որ մեկին օգնել ստուգել դժվար տեսանելի տարածքները։ •Ստուգեք ձեր ընտանի կենդանիներին. Տզերը կարող են մտնել ձեր տուն ընտանի կենդանիների միջոցով։ Պարբերաբար ստուգեք նրանց դրսում անցկացրած ժամանակից հետո և հարցրեք ձեր անասնաբույժին կանխարգելիչ բուժման մասին։ •Պլանավորեք ճանապարհորդությունը. Որոշ վայրեր այցելելուց առաջ կարող է խորհուրդ տրվել ստանալ տզերի միջոցով առաջացող էնցեֆալիտի դեմ պատվաստանյութ։

Լեղապարկի պոլիպները աննորմալ հյուսվածքային գոյացություններ են, որոնք դուրս են գալիս լեղապարկի ներքին լորձաթաղանթից։ Այս գոյացությունները տարբերվում են տեսակով և կազմով։ Չնայած դրանց մեծ մասը ոչ քաղցկեղային են, որոշները կարող են կապված լինել լեղապարկի այլ հիվանդությունների կամ, հազվադեպ դեպքերում, քաղցկեղի հետ։Որո՞նք են լեղապարկի պոլիպների տարբեր տեսակները։ •Պսևդոպոլիպներ (խոլեստերինային պոլիպներ). Սրանք առաջանում են խոլեստերինի կուտակումից (խոլեստերոզ) և բարորակ են։ •Բորբոքային պոլիպներ. Առաջանում են լեղապարկի քրոնիկ բորբոքման պատճառով, օրինակ՝ խոլեցիստիտի դեպքում։ •Ադենոմիոմատոզ. Լեղապարկի լորձաթաղանթի բարորակ գերաճ, որը կարող է պատի ներսում առաջացնել փոքր կիստաներ։ •Ադենոմաներ. Բարորակ ուռուցքներ, որոնք կազմված են լեղածորանների բջիջներին նման բջիջներից։ Սրանք ունեն քաղցկեղային դառնալու փոքր (0.5%) հավանականություն։ •Չարորակ պոլիպներ. Սրանք քաղցկեղային են, ամենից հաճախ՝ ադենոկարցինոմա։ Լեղապարկի պոլիպի ախտանիշներն ու պատճառները։ Լեղապարկի պոլիպները հաճախ որևէ ախտանշան չեն առաջացնում և հայտնաբերվում են պատահաբար՝ ուլտրաձայնային հետազոտության ընթացքում: Այնուամենայնիվ, որոշ դեպքերում պոլիպները կարող են խցանել լեղու հոսքը, ինչը հանգեցնում է լեղապարկի (խոլեցիստիտ), լեղուղիների (խոլանգիտ) կամ ենթաստամոքսային գեղձի (պանկրեատիտ) բորբոքման: Նման բորբոքման հնարավոր ախտանիշներն են՝ •Որովայնի ցավ •Ջերմություն •Սրտխառնոց և փսխում •Մաշկի կամ աչքերի դեղնացում (դեղնուկ) Որոշ դեպքերում այս ախտանիշները կարող են նաև վկայել լեղապարկի քաղցկեղի մասին:Որո՞նք են լեղապարկի պոլիպների ռիսկի գործոնները: Դուք կարող եք ավելի բարձր ռիսկի խմբում լինել, եթե ունեք՝ •Լեղաքարեր •Խոլեցիստիտ •Խոլանգիտ •Հեպատիտ B •Ընտանեկան ադենոմատոզ պոլիպոզ •Պեյտց-Եգերսի համախտանիշ •Բարձր խոլեստերին •50 տարեկանից բարձր տարիք Ախտորոշում և մոնիթորինգ Ցավոք, հնարավոր չէ որոշել՝ պոլիպը քաղցկեղային է, թե ոչ, առանց լեղապարկը վիրահատական ճանապարհով հեռացնելու, քանի որ պոլիպները հնարավոր չէ հեռացնել առանձին։ Հետևաբար, բժիշկները վիրահատության որոշում կայացնելուց առաջ գնահատում են ձեր ախտանիշները և ռիսկի գործոնները: Կարո՞ղ են լեղապարկի պոլիպները ինքնուրույն անհետանալ: Ոչ, լեղապարկի պոլիպները բնականաբար չեն անհետանում: Իրականում, դրանք ժամանակի ընթացքում հակված են մեծանալու չափսերով և քանակով: Վիրահատությունը դրանք հեռացնելու միակ միջոցն է: Եթե Ձեզ մոտ ախտորոշվել է լեղապարկի պոլիպ, կարևոր է շարունակել հետազոտությունները գաստրոէնտերոլոգի մոտ։ Վաղ փուլում գնահատումը կարող է օգնել վերահսկել ռիսկերն ու խուսափել բարդություններից։ Դուք կարող եք գտնել փորձառու գաստրոէնտերոլոգներ Դալիմեդ բժշկական կենտրոնում, որտեղ ժամանակին տրամադրվող խնամքը վճռորոշ դեր ունի։

Ի՞նչ է գրիպը և ինչպե՞ս է այն ազդում ձեզ վրա։ Գրիպը տարածված շնչառական հիվանդություն է, որն առաջանում է գրիպի վիրուսից։ Այն սովորաբար առաջացնում է այնպիսի ախտանիշներ, ինչպիսիք են ջերմությունը, մարմնի ցավ և գլխացավը, հազը, քթի խցանումը կամ քթի հոսքը։ Մինչ շատ մարդիկ ապաքինվում են տանը, առողջական խնդիրներ ունեցողները կամ հղիները կարող են բախվել լուրջ բարդությունների։ Գրիպը կանխելու ամենաարդյունավետ միջոցը ամեն տարի պատվաստվելն է։ Ի՞նչ տարբերություն կա գրիպի և մրսածության միջև։ Չնայած գրիպը և սովորական մրսածությունը որոշ նման ախտանիշներ ունեն, ինչպիսիք են հազը և քթի հոսքը, կան կարևոր տարբերություններ։ Մրսածության ախտանիշները սովորաբար մեղմ են և զարգանում են աստիճանաբար, մինչդեռ գրիպի ախտանիշները հակված են հանկարծակի ի հայտ գալ և ավելի ինտենսիվ են։ Մեկ այլ կարևոր տարբերությունն այն է, որ դրանք առաջանում են տարբեր վիրուսներից, ուստի նույն հիվանդությունը չեն։ Ինչպե՞ս կարող ենք իմանալ գրիպ է, թե COVID-19։ Քանի որ գրիպը և COVID-19-ը հաճախ ախտանիշներով նման են, միակ հուսալի միջոցը իմանալու համար, թե որ վիրուսը ունեք, թեստ հանձնելն է: Երկու վիրուսներն էլ կարող են լուրջ հիվանդություն առաջացնել և հեշտությամբ տարածվել, բայց դրանք պատկանում են տարբեր վիրուսային ընտանիքների և պահանջում են տարբեր բուժումներ: Ահա թե ինչու է կարևոր պատշաճ թեստավորումը կատարել ցանկացած դեղորայք կամ բուժում սկսելուց առաջ։ Որո՞նք են գրիպի տարածված ախտանիշները։ Գրիպի ախտանիշները հակված են արագ ի հայտ գալ և կարող են տարբեր լինել: Ընդհանուր նշաններն են՝ •Ջերմություն •Տենդ •Մկանային ցավեր •Հազ •Գլխացավ •Կոկորդի ցավ •Հոսող կամ խցանված քիթ •Հոգնածություն կամ թուլության զգացում •Լուծ կամ փսխում (սովորաբար երեխաների մոտ) Կարևոր է նշել, որ ոչ բոլորն են ունենում բոլոր ախտանիշները, բայց բնորոշ է միաժամանակ մի քանիսի առկայությունը։ Գրիպը վարակի՞չ է, և ինչպե՞ս է այն տարածվում։ Այո, գրիպը հեշտությամբ տարածվում է: Վիրուսը տարածվում է կաթիլների միջոցով, որոնք դուրս են գալիս, երբ մարդը հազում, փռշտում կամ խոսում է: Այս կաթիլները կարող են ընկնել ուրիշի բերանը կամ քիթը, կամ ներշնչվել անմիջապես թոքերի մեջ: Գրիպը կարող է տարածվել նաև դիպչելով՝ օրինակ՝ ձեռքսեղմումով կամ աղտոտված մակերեսներին դիպչելով։ Ինչպե՞ս կարող եք կառավարել գրիպի ախտանիշները տանը։ Մարդկանց մեծ մասը կարող է բուժել գրիպի ախտանիշները տանը՝ առանց դեղորայքային բուժման: Կարևոր է բավարար հանգստանալ և չմնալ ջրազրկված՝ խմելով հեղուկներ, ինչպիսիք են ջուրը կամ արգանակները: Ջերմացնող կոմպրեսները կամ տաք լոգանքները կարող են օգնել հանգստացնել մկանների ցավը: Ջերմությունը և ցավերը կառավարելու համար կարող եք ընդունել ցավազրկողներ և ջերմիջեցնողներ: Քթի խցանումը վերացնող միջոցները կարող են օգնել թեթևացնել շնչառությունը, մինչդեռ հազի դեմ դեղամիջոցները կարող են նվազեցնել հազը: Այնուամենայնիվ, կարևոր է խորհրդակցել ձեր բժշկի հետ՝ նախքան որևէ դեղամիջոց օգտագործելը կամ համադրելը։ Եթե ախտանիշները վատթարանում են, կամ մի քանի օրվա ընթացքում չեն անցնում, շատ կարևոր է ժամանակին դիմել թերապևտի՝ բարդություններից խուսափելու համար։ Մասնագիտական խնամքի և խորհրդատվության համար այցելեք Դալիմեդ բժշկական կենտրոն, որտեղ փորձառու մասնագետները կօգնեն ձեզ ապահով և արագ ապաքինվել։

Վահանաձև գեղձը արտադրում է հորմոններ` թիրոկսին, տրիյոդթիրոնին և կալցիտոնին: Այս հորմոնները կարգավորում են օրգանիզմի նյութափոխանակությունը, նյարդային և սիրտ անոթային համակարգերի ֆունկցիան, շնչառությունը, օրգանիզմի ջերմաստիճանը, մարմնի զանգվածը, մազերի, եղունգների աճը, աղիքների կանոնավոր աշխատանքը, մարդու մտավոր ունակությունը: Հիպոթիրեոզը հիվանդություն է, որի ժամանակ վահանաձև գեղձի հորմոնները նորմայից քիչ են արտադրվում: Երբ վահանաձև գեղձը քիչ հորմոն է արտադրում և տեղափոխում արյան միջոցով դեպի բջիջներ, ապա տեղի է ունենում նյութափոխանակության դանդաղում: Հիպոթիրեոզը դրսևորվում է հետևյալ ախտանիշներով՝ •հոգնածություն •քաշի ավելացում •դեպրեսիա •մաշկի չորություն •մազաթափություն •այտուցներ վերին, ստորին վերջույթներում կամ դեմքի շրջանում •հիշողության վատացում •կոնցենտրացիայի խանգարում •գլխացավ •ախորժակի վատացում •սառնության զգացում •աշխատունակության անկում •սրտխփոց •քնի խանգարումներ •կանանց մոտ դաշտանային ցիկլի խանգարումներ •փորկապություն Հիպոթիրեոզի առաջացման պատճառը կարող է լինել յոդային անբավարարությունը կամ աուտոիմուն թիրեոիդիտը: Տարբերակում են հիպոթիրեոզի 2 հիմնական ձևեր՝ 1.Բնածին, որը ախտորոշվում է անմիջապես երեխայի ծնվելուց հետո: 2.Ձեռքբերովի, որը կարող է կապված լինել անմիջապես վահանաձև գեղձի ախտահարման հետ, կամ գլխուղեղում տեղակայված հիպոֆիզի կամ հիպոթալամուսի ֆունկցիայի խանգարման հետ: Կապված այս խնդրի հետ տարբերակում են առաջնային կամ երկրորդային հիպոթիրեոզ: Հիպոթիրեոզը կարող է երկար ժամանակ չհայտնաբերվել, քանի որ զարգանում է դանդաղ և ոչ հստակ դրսևորված ախտանիշներով: Ախտորոշման համար անհրաժեշտ է կատարել վահանաձև գեղձի հորմոնների, սպեցիֆիկ հակամարմինների հետազոտում արյա միջոցով, ուլտրաձայնային հետազոտություն, սցինտիգրամմա: Հիպոթիրեոզի բուժումը` փոխարինող թերապիա, այսինքն վահանաձև գեղձի հորմոնների ընդունում: Սննդակարգը պետք է լինի յոդով, վիտամիններով և միկրոէլեմենտներով հարուստ: Հայաստանը համարվում է յոդ անբավարար տարածաշրջան, որի հետևանքով անհրաժեշտ է պարբերաբար կատարել բժիշկ էնդոկրինոլոգի խորհրդատվություն և վերահսկել յոդի քանակը օրգանիզմում: